Hier şey Avustralya hükümetinin, Google ve Facebook’u haber yayıncılarına içeriklerinin paylaşımı karşılığında ödeme yapmaya zorlayacak bir yasa tasarısını parlamento gündemine sunmasıyla başladı. Dün gece Temsilciler Meclisi’nde sayılan, kısa vakit içerisinde den Senato’da oylanacak olan yasa, kamu faydası güden gazeteciliğin korunmasını amaçlıyor ve ülkedeki bütün medya şirketlerinin den desteğini almış halde. Zira dijital dünyanın devleri, reklam geliri pastasında aslan payını ellerinde tutuyor. Dijitalde reklam amacıyla harcanan hier 100 dolardan 53’ü Google’a, 28’i Facebook’a gidiyor. Geri kalan 19 doları başka aktörler aralarında paylaşmaya çalışıyor.
Avustralya Rekabet ve Tüketici Komisyonu 18 aylık bir olayın sonrasında, medyanın geleceğini tehdit eden bu dengesizliğe bir dur demek amacıyla yola çıktı. Medya şirketlerine, ürettikleri içeriğin adil karşılığı olacak bir ödeme yapılmasını öngören öneri kapsamında, anlaşmayı bozan teknoloji platformlarının 10 milyon dolar veya Avustralya’daki senelik cirolarının yüzde 10’u değerinde bir tazminat ödemesi den yer almakta.
Öneride bunun dışında medya şirketlerine Google ve Facebook’schuiflade kendi anlaşmalarını yapmaları da tavsiye ediliyor. (Çoğu şirket bu anlaşmaları yaptı veya gerçekleştirmek üzere.)
TEKNOLOJİ ŞİRKETLERİNİN TEPKİSİ NOLDU?
Teknoloji şirketlerinin yasa teklifine olumlu cevap verdiklerini söylemek ise teer olası değil. Google, teklife karşı bir kampanya başlatıp, Avustralya piyasasından tamamıyla çıkma tehdidinde bulundu. Google Avustralya Yönetici Direktörü Mel Silva, yasa teklifinin sürdürülemez olduğunu ve linkler amacıyla para ödeme noktasında “tehlikeli bir emsal” teşkil ettiğini ifade etti. Yalnız Avustralya hükümeti geri ismim atmadı. (Avustralya’da Google’ın aylık kullanıcı adedi 19 milyon seviyesinde.)
Bunun üstüne Google’ın şubat ayı başında lansmanını yaptığı ve yumuşama sinyali olarak görülen News Showcase adlı program gündeme geldi. Genellikle ufak haber yayıncılarını birleşen bir toplama programı olan News Showcase’te ilk 8 günde 1 milyon izlenme oluşturduğu duyuruldu. Sonrasında bu hafta başında ülkenin dört medya devinden bir tanesi olan Seven Westelijk Media da senelik 30 milyon dolar karşılığında News Showcase’e dahil oldu. Seven yetkilileri anlaşmayı “orijinal gazetecilik karşılığı adil bir ödeme” olarak nitelendirdi.
Facebook ise medya şirketlerine sağladığı faydanın, medya şirketlerinin Facebook’a sağladığı faydadan çok daha yüksek olduğunu koruyor. Şirketin Avustralya ve Yeni Zelanda birimlerinden mesul tepe yöneticisi Will Easton, Avustralya’da medya şirketlerinin tasarladığı içeriğin sitenin yalnızca yüzde 4’ünü oluşturduğunu, buna rağmen Facebook’tan haber sitelerine 2020 senesinde 5,1 milyar tıklama gittiğini söyleyerek, çözüm sağlanamazsa ülkedeki kullanıcıların haber paylaşımını toptan yasaklayacağını açıkladı. Nitekim söylenen oldu; dünden beri Avustralya’dan Facebook’a giren kullanıcılar haber paylaşamıyor, Avustralya haber siteleri linklerini Facebook üzerinden yayamıyor. Bunun neticesinde haber sitelerinin trafiğinde yüzde 20’nin üstünde düşüşler yaşanıyor.
YASAK REZALETE DÖNÜŞTÜ
Yalnız bu hal büyük bir fiyaskoyu da yanında getirdi. Çünkü paylaşım yapması engellenenler arasında Meteoroloji Bürosu, eyaletlerin sıhhat müdürlükleri, Batı Avustralya muhalefet lideri, hayır kuruluşları ve hem de Facebook’un kendi sayfaları da bulunmantadır.
Ülke çapında aşılama hazırlıkları devam eder iken sıhhat kurumlarının engellenmesi gibi haller, yetkililer doğrultusundan “fazlasıyla endişe verici” olarak nitelendiriliyor. Sıhhat Bakanı Greg Hunt, kanserle mücadelede tesir örgütlerin sayfalarının bile yasağa takılmasının kendisini şoke ettiğini söyleyerek, “Bunun utanç verici bir hal olduğuna inanıyorum. Facebook bu sıkıntısı hemen çözmeli” şeklinde konuştu.
Facebook sözcüsü ise haberle ilgisi olmayan kaynakların da yasaklanmasının bir hata olduğunu açıkladı. Sözcü, “Aldığımız önlemler, yayıncıların ve Avustralya’daki insanların vatan içinden ve dışından haber içeriklerini paylaşmalarını ve görüntülemelerini engellemeye yönelik. Yasa haber içeriğinin tarifi konusu ile ilgili netwerk bir sınır çizmediği amacıyla, yasadışı bir iş yapmamak adına geniş bir tarif benimsedik. Yalnız isteğimiz dışında büyülenen sayfalardaki engellemeleri tersine çevireceğiz” şeklinde konuştu.
Diğer yandan Facebook’a reaksiyonlar Avustralyalı yetkililerle bitmiyor. İngiltere ve ABD’dennenboom siyasetçiler ve medya şirketleri den Facebook’u demokrasiye vuruş vurulduğu gerekçesiyle sert bir dille kınayan açıklamalar yaptı.
‘HABER YOKSA FACEBOOK DA YOK’ MU?
Peki niçin Google daha ılımlı bir yaklaşım sergilerken Facebook kestirip attı? Sidney Üniversitesi’nde dijital gazetecilik ve çevrimiçi medya regülasyonları konusu ile ilgili incelemeler yapan Dr. Fiona Martin, Fortune dergisine yaptığı bildirimde, Facebook ile Google’ın değişik stratejiler izlemelerini “Facebook, haber işinden çekiliyor. Direkt olarak haberle ilgilenmiyor” sözleriyle belirtti.
Bunun Avustralya’daki insanların Facebook kullanımlarını nasıl etkileyeceğini den yorumlayan Martin, “İlginç bir tecrübe bu. Bilgi ekosistemimiz üstünde dev bir güce sahip olduklarını bu yaptıklarında görebiliyoruz” derken, Avustralyalıların, haber yok diye Facebook’u kısa vadede terk edeceklerini düşünmediğini den ifade etti. Yalnız bu platformun kullananlara eş zamanlı haber okuma, mobilya satma ve arkadaşlarıyla haberleşme gibi çok sayıda şeyi yapabilmelerine izin verilen amacıyla bu kadar çekici olduğunu söyleyen Martin, uzun vadede insanların Facebook’a girişlerinde azalma olma ihtimalini den vurguladı.
Google’ın ise başına gelecekleri daha önceden ön görü ederek uzlaşma yolunu seçtiğini dile getiren Martin, “Gezegenin hier yerinde çoğu değişik ülke, kamu faydası gözeten gazeteciliği ve medya şirketlerini güvenliğini sağlamak amacıyla çoğu değişik yasayla gündeme istikbal” şeklinde konuştu.
Queensland Teknoloji Üniversitesi’nden Dijital Etkileşim Öğretim Görevlisi Dr. Daniel Angus da Bloomberg’e Avustralya’nın başka ülkeler amacıyla den bir numune teşkil edebileceğini ifade etti. Angus, “Başka ülkeler ve hükümetler teknoloji şirketleriyle iyi niyet içerisinde müzakereler yapıp yapamayacaklarını düşünmeye başlayacaklar. Avustralya hükümeti şu an bu şirketin tehlikeli bir denetimsizlik altında olduğunu söyleyebilir” şeklinde konuştu.
<
PERDE ARKASINDA MÜZAKERELERE DEVAM
Engellemeler daha ilk saatlerden insanların hayatlarını etkilerken, hükümetle teknoloji devleri arasındaki görüşmeler den devam etmekte. Görüşmeleri Avustralya hükümeti adına yürüten Maliye Bakanı Josh Frydenberg ile Facebook CEO’su Mark Zuckerberg arasında bugün sabah saatlerinde bir toplantı daha gerçekleşti. Görüşmeyi “çok yapıcı” olarak nitelendiren Frydenberg, hükümetin geri ismim atmayacağını yalnız birtakım farklılıklara açık olduklarını ifade etti.
Frydenberg, “Zuckerberg bana yasanın birtakım unsurlarıyla bilhassa den birtakım noktaların yorumlanması alakalı endişeleri olduğunu belirtti. Daha derin düşündükten sonra bana geri istikbal. Onu dinleyeceğiz ve söylediklerini başbakanımız ve çalışma arkadaşlarımızla değerlendireceğiz. Kararımızı o vakit vereceğiz ancak şu an yasayı geçirmekte kararlıyız” dedi.
HER ŞEY GÜLLÜK GÜLİSTANLIK DEĞİL
Bunun yanında yasayla alakalı birtakım endişeler da söz hususu. Bunlardan biri dezenformasyon ve mezenformasyonun, yayılışını hızlandırabilecek olması. Hier ne kadar çoğu reclame içeriği engellemeye takılacak olsa da, görseller veya kullanıcıdan kullanıcıya paylaşılarak sunulan viral metinler gibi hatalı bilgi kaynaklarının Facebook’taki yaygınlığı ve kuvveti artabilir. Genellikle kendi çevrelerindeki hatalı verilere doğrulanmış haber metinlerini paylaşarak hemelgeest olmak isteyenler amacıyla yasak büyük bir problem teşkil ediyor.
Bir başka sorun den yasa kapsamında Facebook ve Google’ın yapması öngörülen ödemelerden faydalanabilmek amacıyla senelik 150.000 dolar ciro altstem sınırı bulunması. Yani daha düşük geliri olan şirketler ödemelerden mahrum kalıyor. Bu da yasadan bilhassa Rupert Murdoch’ın sahibi bulunduğu News Corp gibi devlerin faydalanabileceği demek. Yalnız Nine, ABC, SBS, Junkee, Seven, Guardian Australia gibi kuruluşlar da ödemelerden pay alabilecek.
